Tο σάπιο κύκλωμα των προμηθειών όπλων
Mε την κατασπατάληση του δημοσίου χρήματος γεμίζουν οι αποθήκες του στρατού με άχρηστα υλικάΚρυμμένος βαθιά στη ζώνη του λυκόφωτος βρίσκεται ο κόσμος των στρατιωτικών προμηθειών. Oι μεγάλες ανάγκες της Eλλάδας σε στρατιωτικό υλικό γίνονται ακόμα «μεγαλύτερες» από την αδημονία των προμηθευτών που γνωρίζουν ότι η χώρα με την κληρονομιά των Ιμίων στην πλάτη της θα δαπανήσει στο διάστημα 1996 - 2005 περισσότερα από 10 τρισεκατομμύρια δραχμές για όπλα.
Θεωρούμενος «εθνικά ευαίσθητος» ο συγκεκριμένος χώρος βρίσκεται υπεράνω κριτικής, με την αδιαφάνεια να τον κατακλύζει, και τον..... προϋπολογισμό –που αδυνατεί να καλύπτει τα έξοδα για γάζες των νοσοκομείων– να πληρώνει αδιαμαρτύρητα τις υπερβάσεις, που εμφανίζονται σε κάθε αγορά στρατιωτικού υλικού. Πολλές αγορές συστημάτων ξεκινούν με κόστος A, που στην πορεία διπλασιάζεται και τριπλασιάζεται, χωρίς κανένας να αντιδρά. Yπάρχουν προμήθειες υλικών που γίνονται τη μια ημέρα, για να ανακαλυφθεί την επομένη ότι δεν ικανοποιούν καμία από τις ανάγκες που υποτίθεται ότι θα κάλυπταν. Aποτέλεσμα είναι το συγκεκριμένο υλικό να καταλήγει στις αποθήκες και κάποια εκατομμύρια δολάρια στις τσέπες των προμηθευτών και των συνεργατών τους. Aλλες αγορές υλικού, διανθισμένες με πολιτικά κίνητρα, αποφασίζουν για το τι είδους σύστημα ηλεκτρονικής προστασίας θα «φορέσουν» για παράδειγμα τα ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη και μάλιστα σε τελείως αντίθετη κατεύθυνση από τις πραγματικές ανάγκες της πολεμικής αεροπορίας. Tα τελευταία χρόνια αναπτύχθηκε μεθοδικά και στον χώρο των αμυντικών προμηθειών η έννοια της ελληνικής προστιθέμενης αξίας, που γοητεύει τους πολιτικούς και αποτελεί ισχυρό επιχείρημα για τους εγχώριους προμηθευτές. Ελληνικές επιχειρήσεις που να κατασκευάζουν αμυντικά συστήματα υψηλής τεχνολογίας δεν υπάρχουν, αντίθετα υπάρχουν ισχυροί εκπρόσωποι ξένων εταιρειών, που καταφέρνουν να προωθούν συστήματα που οι ίδιοι αντιπροσωπεύουν.
Σύστημα Ηλεκτρονικής Προστασίας ΣτρατούKραυγαλέα περίπτωση «ελληνικής προστιθέμενης αξίας» είναι το Σύστημα Ηλεκτρονικής Προστασίας Στρατού που κατακυρώθηκε πρόσφατα στην εταιρεία SONAK (του ομίλου της ΑΧΟΝ). Aφορά 18 παρεμβολείς και 11 συστήματα ακροάσεων. Το ΓΕΣ ήθελε παρεμβολείς VHF,UHF και HF, για να εγκατασταθούν σε τεθωρακισμένα οχήματα Μ113. Ο πρώτος διαγωνισμός έγινε το 1999 και εμφανίστηκαν 4 ενδιαφερόμενες εταιρείες: 1) η «πανευρωπαϊκή» EADS, 2) η γαλλική Thomso(Thales), 3) η ισραηλινή ΤADIRAκαι η γερμανική Ρohde & Schwartz. Πρώτη αναδείχθηκε η ΕADS με βαθμολογία 87% (άριστα το 100%), ενώ στην οικονομική προσφορά συμμετείχε η γαλλική Thomson, με αποτέλεσμα να αναδειχθεί μειοδότης αλλά χωρίς ποτέ να υπογράψει σύμβαση. Πολλοί λένε ότι τη στιγμή εκείνη ξεκινούν οι προσπάθειες για να εισέλθει στο παιχνίδι η ΑΧΟΝ. Ο διαγωνισμός εκείνος, με απόφαση του προηγούμενου υπουργού Εθνικής Aμυνας και σήμερα Ανάπτυξης κ. Aκη Τσοχατζόπουλου, ακυρώνεται και προκηρύσσεται νέος για το 2001, όπου συμμετέχουν μόνο η EADS και η θυγατρική της AXON, η SONAK Systems and Software. Το σύστημα της πρώτης κόστιζε 19 δισ. δραχμές και της δεύτερης 25 δισ. δραχμές, που μαζί με το ΦΠΑ φθάνει στα 29 δισ. δραχμές.
Στα επιμέρους στοιχεία του δεύτερου διαγωνισμού αναφέρεται ότι παρατηρήθηκαν «διορθώσεις» στις τεχνικές προδιαγραφές, (όπου γίνεται συνήθως το μεγάλο παιχνίδι) με αποτέλεσμα να μην μπορούν να συμμετάσχουν η γαλλική Thomso(Thales) και η ισραηλινή ΤADIRAN. Η γερμανική Ρohde & Schwartz θα εμφανιστεί στην πορεία σαν συνεργάτης της SONAK.
Η τεχνική αξιολόγηση, στον δεύτερο διαγωνισμό, βαθμολογεί την EADS με 60% και τη SΟΝΑΚ με 80%. Και εδώ αρχίζουν ή καλύτερα συνεχίζουν τα περίεργα. Με βάση τα χαρακτηριστικά των δύο προσφορών αν και η SΟΝΑΚ συμμετείχε με ένα εργαστηριακό πρωτότυπο, (που δεν υπάρχει και δεν χρησιμοποιείται πουθενά) λαμβάνει τελικά 20% μεγαλύτερη βαθμολογία από την EADS.
Παράλληλα, τμήματα του συστήματος όπως ανταλλακτικά, συσκευές συντήρησης τα οποία είναι κωδικοποιημένα σαν εργαστηριακό υλικό, η SΟΝΑΚ αδυνατεί να τα περιγράψει, καθώς δεν γνωρίζει την τελική τους μορφή. Αντίθετα, το σύστημα της EADS βρίσκεται εδώ και αρκετά χρόνια σε χρήση από χώρες όπως η Νορβηγία, η Ισπανία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Ιταλία και η Γερμανία.
Τελικά ο διαγωνισμός κατακυρώνεται στη SONAK - ΙΝΤΡΑΚΟΜ με τη δικαιολογία ότι ενσωματώνει ελληνική προστιθέμενη αξία, παρά το ότι το συγκεκριμένο σύστημα δεν έχει χρησιμοποιηθεί πουθενά από κανένα στρατό στον κόσμο Μάλιστα, η «μαμά εταιρεία» της SΟΝΑΚ, η AXOΑ.Ε. ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ, σε ανακοίνωση προς το Χρηματιστήριο με ημερομηνία 31.10.2001 επισημαίνει μεταξύ άλλων και τα ακόλουθα:
«Τα ηλεκτρονικά συστήματα της SONAK Systems and Software, που επιλέχθηκαν κατόπιν διεθνούς διαγωνισμού, αποτελούν πρωτοποριακό προϊόν τεχνολογίας αιχμής και θα συμβάλουν καθοριστικά στην αύξηση των δυνατοτήτων του Ελληνικού Στρατού στη διεξαγωγή Ηλεκτρονικού Πολέμου, δεδομένου ότι δεν είναι γνωστή η ύπαρξη παρόμοιων συστημάτων σε ένοπλες δυνάμεις άλλης χώρας».
Εντύπωση στην όλη υπόθεση προκαλούν δύο ακόμη στοιχεία.Στους απαράβατους όρους της σύμβασης δεν αναφέρεται (όπως θα έπρεπε) ότι το προς προμήθεια υλικό πρέπει να είναι σε χρήση είτε από τη χώρα παραγωγής είτε από χώρα–μέλος του ΝΑΤΟ. Απουσιάζει επίσης και η επιταγή της συμμόρφωσης του προϊόντος με τις στρατιωτικές προδιαγραφές.
Eρώτημα που δημιουργείται και αφορά τους αρμόδιους, είναι αν στο τέλος της διαδικασίας κατάθεσης προσφορών έγιναν τα γνωστά BAFO (Best and final offer) που αντιστοιχούν στη βελτίωση των προσφορών, όταν για παράδειγμα, είναι γνωστό ότι στο μέσο μεταφορικό αεροσκάφος έχουν γίνει μέχρι σήμερα 8 τέτοια BAFO!
Σύστημα PatriotΗ συμφωνία ήταν εμπορική (δηλαδή με την πωλήτρια εταιρεία) και η σύμβαση κατακυρώθηκε στις 31/12/98 προβλέποντας την αγορά 4 συστημάτων Patriot συν 2 με option, αξίας 1,4 δισ. δολαρίων. Πωλήτρια εταιρεία ήταν η Raytheon, που ως γνωστό εκπροσωπείται στη χώρα μας από την ΑΧΟΝ. Στις 30/8/2000 εγκρίθηκε η προμήθεια 200 πυροσωλήνων για βλήματα με κόστος 26 εκ. δολ. Eνα χρόνο αργότερα η προσφορά από τη USAK για τους ίδιους πυροσωλήνες ανήλθε στα 38 εκ. δολ. εμφανίζοντας αύξηση 47%. Η αύξηση δεν μπορεί να καλυφθεί (λόγω έλλειψης πόρων) από την πολεμική αεροπορία, η οποία πρότεινε να πάρει αντί 200 πυροσωλήνων αρχικά τους 131 και να υπάρξουν στη συνέχεια διαπραγματεύσεις για δωρεάν παράδοση των υπολοίπων.
Ταυτόχρονα προβληματικές αναδεικνύονται και οι παραδόσεις τμημάτων των συστοιχιών Patriot. Ειδικότερα αναφέρονται τα ακόλουθα:
1) Μονάδες πυρός: Με βάση το χρονοδιάγραμμα (υπογραφή σύμβασης 31/12/98) έπρεπε η πρώτη παράδοση να γίνει στους 28 μήνες, στους 30 μήνες η δεύτερη, στους 32 η τρίτη, στους 34 η τέταρτη, στους 36 η πέμπτη και στους 38 η έκτη. Σήμερα αν και βρισκόμαστε στον 34ο μήνα δεν έχει παραδοθεί ακόμα καμία μονάδα πυρός.
2) Βλήματα: Η πρώτη παρτίδα έπρεπε να είχε έρθει στους 28-30 μήνες, η δεύτερη στους 35 και 36 μήνες και η τελευταία στους 38 μήνες. Σήμερα στον 34ο μήνα δεν έχει παραδοθεί ακόμα τίποτα.
3) Υπόλοιπα μέσα υποστήριξης της σύμβασης: Πρόκειται για ανταλλακτικά, εκπαιδευτικά βλήματα, οχήματα της ΕΛΒΟ, συσκευές ελέγχου, γεννήτριες κ.λπ. που έπρεπε να είχαν παραδοθεί στους 30 μήνες. Τουναντίον, τίποτα δεν έχει υλοποιηθεί.
4) Εξομοιωτής: Eπρεπε να έρθει στους 28 μήνες. Αναμένεται εντός των ημερών.5) Κτιριακές υποδομές: Δεν έχει ολοκληρωθεί κανένα έργο από την αεροπορία λογω έλλειψης χρημάτων, εκτός του κτιρίου εξομοιωτή στην Κερατέα.
6) Διασύνδεση συστημάτων: Δεν έχει γίνει τίποτα και αναμένονται ακόμα οι μελέτες.Kαίρια ερωτήματα που απευθύνονται στους αρμόδιους είναι το πόσο θα αποκλίνουν τα χρονοδιαγράμματα, τι ύψους θα είναι οι οικονομικές υπερβάσεις (π.χ. περίπτωση πυροσωλήνων) και βέβαια γιατί επιλέχθηκε εμπορική σύμβαση με την εταιρεία και όχι διακρατική συμφωνία με την αμερικανική κυβέρνηση.
Σύστημα Αυτοπροστασίας αεροσκαφών F-16Πρόκειται για μια ιδιάζουσα περίπτωση όπου η πολιτική σκοπιμότητα «αποφασίζει» τι χρειάζονται τα αεροσκάφη και αναθέτει στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) να φέρει σε πέρας την υπόθεση. Το συγκεκριμένο σύστημα αυτοπροστασίας αφορά αρχικά 50 αεροσκάφη F–16 (Block 52 plus), αλλά κατόπιν αναμένεται να επεκταθεί μέχρι 200 κομμάτια, για διαφόρους τύπους αεροσκαφών και ελικοπτέρων.
Η ιστορία αρχίζει το 1999 όταν το Ανώτατο Αεροπορικό Συμβούλιο στην Λ/1999 συνεδρίασή του αποφάσισε τα υπό προμήθεια αεροσκάφη να ενσωματώσουν το σύστημα αυτοπροστασίας «ΑΣΠΙΣ» της Raytheon, που χρησιμοποιούν ήδη και τα υπάρχοντα ελληνικά F-16. Αυτό προτεινόταν και από την κατασκευάστρια εταιρεία LOCKHEED MARTIN, που βάσει της συμφωνίας, πρέπει να αρχίσει να παραδίδει αεροσκάφη στις 20 Μαρτίου 2002. Στο μεταξύ τα συστήματα αυτοπροστασίας που προτείνουν η ισραηλινή Εlisra και η γαλλική Thomsoαπορρίπτονται από την αεροπορία, με την αιτιολογία ότι δεν πληρούν τα κριτήρια.
Παρά τις σαφείς θέσεις της αεροπορίας το ΥΕΘΑ επιλέγει το σύστημα της Elisra και αναθέτει στην ΕΑΒ να συντονίσει την όλη προσπάθεια αλλά και να ξεπεράσει τα νομικά κωλύματα με το «μοίρασμα» της προμήθειας. H EAB «αναλαμβάνει» η ίδια το έργο και επιμερίζει ένα 70% στην Elisra και ένα 30% στη Raytheon. Το υπό κατασκευήν σύστημα αποκτά μάλιστα και ελληνοπρεπή ονομασία (ACHELLEAS) από το Αdvanced Capability Hellenic Airborne System.
Στις 19 Οκτωβρίου 2001, λίγες ημέρες πριν από τον ανασχηματισμό, με έγγραφο του κ. Aκη Τσοχατζόπουλου αποφασίζεται να γίνει αποδεκτό το σύστημα της ΕΑΒ, αλλά και το κυριότερο να «μη ληφθούν υπ’ όψιν τυχόν αποκλίσεις προδιαγραφών σε σχέση με την αρχική διακήρυξη.
Η πρωτοβουλία του πρώην υπουργού Aμυνας κ. Aκη Τσοχατζόπουλου είχε πολιτικά χαρακτηριστικά και αποσκοπούσε να ενισχύσει τις σχέσεις της χώρας μας με το Ισραήλ. Αυτός ήταν και ο βασικός λόγος που ανατέθηκαν στην ΕΑΒ οι πρωτοβουλίες για υλοποίηση ενός συστήματος κόστους 300 εκ. δολαρίων, δηλαδή υπερδιπλάσιου αυτού που επέλεξε αρχικά η πολεμική αεροπορία.
Αποτέλεσμα, είναι να καταγράφονται σήμερα σοβαρές καθυστερήσεις στην υπόθεση, που προκαλούν επειγόντως τον νέο υπουργό Aμυνας να δώσει λύσεις. Και τούτο υπό το καθεστώς της επικείμενης έναρξης των παραδόσεων των αεροσκαφών που θα αρχίσουν να φθάνουν «τυφλά» στην Ελλάδα από τον Μάρτιο του 2002. Επερώτηση για το συγκεκριμένο θέμα κατέθεσαν στη Βουλή στις 8 Νοεμβρίου 2001 ομάδα βουλευτών της Νέας Δημοκρατίας μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται ο πρώην υπουργός Aμυνας κ. I. Βαρβιτσιώτης και ο βουλευτής κ. Σπήλιος Σπηλιωτόπουλος.
Δύο ιστορίες από το παρελθόνΣτο διάστημα 1986 - 1987 η Ελλάδα αγόρασε (αντί 22 εκ. δολαρίων) από την αμερικανική εταιρεία GTE και τη συνεργαζόμενη με αυτήν ΑΧΟΝ τρία συστήματα ηλεκτρονικού πολέμου για τον στρατό. Αποτελούνταν από παρεμβολείς, συστήματα ακροάσεων και ραδιογωνιόμετρα. Αγοράστηκαν με δάνεια FMS αλλά οι αρμόδιες επιτροπές παραλαβής δυσκολεύτηκαν να τα παραλάβουν.
Σήμερα βρίσκονται κατά τις πληροφορίες σε αποθήκες στρατιωτικής μονάδας της Θεσσαλίας, χωρίς να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες για τις οποίες υποτίθεται ότι αγοράσθηκαν.
Μια άλλη αμφιλεγόμενη περίπτωση είναι και εκείνη του συστήματος Ηλεκτρονικής Προστασίας (ΔΙΑΣ) για Αεροσκάφη, που αγοράσθηκε το 1981. Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν το 1978 και αφορούσαν περίπου 100 τεμάχια που προορίζονταν για αεροσκάφη Miraze F-1 και Phantom. Οι ενδιαφερόμενες εταιρείες ήταν τρεις.
Κατ’ αρχήν η ΙΤΤ που παρουσίασε ένα καλό αλλά ογκώδες σύστημα που χρησιμοποιούνταν στα βομβαρδιστικά Β-52. Η εταιρεία Santos Associatioεμφάνισε επίσης ένα καλό και λειτουργικό σύστημα που χρησιμοποιούνταν στα αεροσκάφη F-14 του αμερικανικού ναυτικού. Τελικά, η δουλειά κατέληξε στην αμερικανική Kuras Altermaη οποία εξαγοράσθηκε στην πορεία από τη Raytheon, που συνεργαζόταν με την ελληνική ΑΧΟΝ. Στην πορεία διαπιστώθηκε ότι η αγορά δεν ικανοποιούσε τα αρχικά συμπεφωνημένα, ενώ η όλη υπόθεση διανθίστηκε και από σκληρές αναφορές του τότε υπουργού Aμυνας Γιάννη Χαραλαμπόπουλου στη Βουλή σχετικά με τις υπερτιμολογήσεις επιμέρους εξαρτημάτων, του συστήματος, που αγόρασε η Ελλάδα.
EπιμύθιοΗ Eλλάδα είναι παράδεισος για τους εμπόρους όπλων, που δεν πτοήθηκαν καθόλου από τις περικοπές του 1 τρισ., που αποφάσισε η κυβέρνηση, έπειτα από εισήγηση του σημερινού υπουργού Aμυνας και τότε υπουργού Εθνικής Οικονομίας κ. Γιάννου Παπαντωνίου. Εξάλλου η επιθυμία του Ρώσου προέδρου Πούτιν να συναντήσει εκτός προγράμματος την περασμένη Παρασκευή τον Eλληνα υπουργό Aμυνας, αναδεικνύει τον εξέχοντα ρόλο που κατέχει η χώρα ανάμεσα στους αγοραστές οπλικών συστημάτων.
Στις πρόσφορες (και ίσως αληθινές ) δικαιολογίες, που χρησιμοποιούνται για να εξηγήσουν τη θλιβερή κατάσταση είναι ηαδυναμία της Ελλάδας να παρακολουθήσει συμβάσεις, για τις οποίες οι αντισυμβαλλόμενες εταιρείες χρησιμοποιούν τεράστια επιτελεία, εξειδικευμένων συμβούλων. Τέλεια αντανάκλαση αυτής της εικόνας έχουμε στην περίπτωση της αναβάθμισης των αεροσκαφών F-4 από την DASA αρχικά και την EADS κατόπιν.
Το πρόγραμμα, ενώ θα έπρεπε να είχε ολοκληρωθεί, είναι ακόμα στην αρχή, κάτι το οποίο δεν ενόχλησε κανέναν από εκείνους που με ελαφριά την καρδιά ετοιμάζονταν να δώσουν στην EADS δύο τρισ. δραχμές (σχεδόν άμεσα) για 60 αεροπλάνα που θα παραλάμβανε η Ελλάδα το 2010.
Για να υποστηριχθεί καλύτερα ο μύθος της αναπτυσσόμενης ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, εξευρέθη το σόφισμα της ελληνικής προστιθέμενης αξίας. Αυτό «συγκινεί» γραμματείς και φαρισαίους, με αποτέλεσμα να μοιάζει περίπου εθνική προδοσία η «αντίσταση» στις συγκεκριμένες πρακτικές, που προδιαγράφουν θλιβερό μέλλον.
Η περίπτωση των Ναυπηγείων του Σκαραμαγκά και η συνεργασία τους με τα γερμανικά ναυπηγεία της HDW, στην προμήθεια των 3 υποβρυχίων με ένα κόστος πάνω από 420 δισ., αποδεικνύει του λόγου το ασφαλές. Αποτέλεσμα είναι η Ελλάδα να πληρώνει πανάκριβα 3 υποβρύχια, τη στιγμή που θα μπορούσε μόνο με 300 δισ. να αγοράσει 4 υποβρύχια. Tαυτόχρονα η HDW απειλεί να τινάξει στον αέρα την κολοβή ιδιωτικοποίηση του Σκαραμαγκά, (που ανακοινώθηκε για λόγους εντυπωσιασμού λίγες ημέρες πριν από το συνέδριο του ΠΑΣΟΚ, από τον κ. Nίκο Xριστοδουλάκη) τρομάζοντας την κυβέρνηση, που μετρά στη σκιά τα κομματικά οφέλη από τα τρισεκατομμύρια που καταλήγουν στον Σκαραμαγκά.
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_ell_2_09/12/2001_10280
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου