Κοινωνία σε κρίση πανικού

ΡΕΠΟΡΤΑΖ ΜΑΧΗ ΤΡΑΤΣΑ 
Η περίοδος που ζούμε φέρνει στην επιφάνεια ψυχολογικά προβλήματα

ΠΡΙΝ ΑΠΟ ΔΥΟ ΜΗΝΕΣ ένας 35χρονος άνδρας άρχισε να νιώθει πόνους στην κοιλιά και στο στήθος. Ξαφνικά εμφανίστηκαν και έντονοι πονοκέφαλοι. Ανησύχησε. Επισκέφθηκε τον γιατρό του, ο οποίος του σύστησε να κάνει σειρά εξετάσεων. Εδειξαν πρόβλημα στην κοιλιακή περιοχή- ενώ στο στήθος και στο κεφάλι δεν υπήρχε. Ολα τα συμπτώματα ήταν ψυχοσωματικά, γι΄ αυτό και απευθύνθηκε σε ψυχολόγο. «Ο συγκεκριμένος ασθενής βίωνε ένα παρατεταμένο και έντονο άγχος, έναν φόβο. Στην εταιρεία όπου

δούλευε είχαν ανακοινωθεί απολύσεις και κάθε μέρα περίμενε να δει αν θα έρθει η σειρά του» λέει η ψυχολόγος-γνωσιακή ψυχοθεραπεύτρια κυρία Ασημίνα Χριστοπούλου.

Το... συλλογικό άγχος για την ανεργία, την επαγγελματική ανασφάλεια, όπως και ο φόβος για το έγκλημα στους δρόμους της πόλης, μπορεί να έχουν από ήπιες ως και σοβαρές ψυχολογικές επιπτώσεις στους πολίτες. Αν και ο φόβος είναι ένα φυσικό αντανακλαστικό απέναντι στον κίνδυνο και αποτελεί αναγκαίο συναίσθημα για την επιβίωση των ανθρώπων, γίνεται επικίνδυνος όταν ο έλεγχος της κατάστασης δεν βρίσκεται στα χέρια μας.

«Οταν βρεθείς αντιμέτωπος με ένα φίδι έχεις δύο επιλογές. Ή το βάζεις στα πόδια ή προσπαθείς να το σκοτώσεις. Δεν είναι το ίδιο απλά τα πράγματα σε όλες τις περιπτώσεις. Στον δρόμο δεν έχεις τον έλεγχο της κατάστασης. Ακούς από τα μέσα ενημέρωσης ότι επιτέθηκαν ξαφνικά στον δρόμο και σκότωσαν έναν άνθρωπο για μια βιντεοκάμερα, μαθαίνεις από τον γείτονα ότι τον απείλησαν, από τον φαρμακοποιό ότι τον έκλεψαν. Δεν μπορείς να ελέγξεις την εγκληματικότητα στον δρόμο και αυτό μεγεθύνει τον φόβο. Αλλά ούτε και στην εταιρεία όπου εργάζεσαι έχεις τον έλεγχο. Μπορεί να μην πηγαίνει καλά και να κινδυνεύει να κλείσει ή να προχωρήσει σε απολύσεις. Το ότι δεν μπορούμε να αντιδράσουμε πολλαπλασιάζει το άγχος και κατά συνέπεια τον φόβο μας» τονίζει η κυρία Ασημίνα Χριστοπούλου.

Το «σαράκι» της ανασφάλειας

Από την οικονομική κρίση περισσότερο θίγονται ψυχολογικά τα χαμηλά και μεσαία κοινωνικοοικονομικά στρώματα, «χωρίς βέβαια να αποκλείονται και τα ανώτερα, άτομαπου ήδη είχαν κάποιες ψυχολογικές διαταραχέςή δυσκολίες προσαρμογής στην αλλαγή» επισημαίνει η κλινική ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών- Αιγινήτειο Νοσοκομείο δρ Ιλια ΘεοτοκάΧρυσοστομίδη . «Αγχώδεις και καταθλιπτικές διαταραχές, συχνότερες κρίσεις πανικού, διαταραχές ύπνουαλλά και σκέψεις ή απόπειρες αυτοκτονίας εμφανίζονται περισσότερο όταν υπάρχει οικονομική κρίση» αναφέρει η ίδια.

Η απώλεια της εργασίας, η ανεργία, η μειωμένη οικονομική δυνατότητα μπορούν να εντείνουν την ψυχολογική πίεση και να προκαλέσουν προβλήματα. Σύμφωνα με τον διευθυντή Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, ψυχίατρο κ. Γιώργο Νικολαΐδη, τουλάχιστον δέκα μελέτες οι οποίες έγιναν από τη δεκαετία του 1990 ως σήμερα καταδεικνύουν ότι η εργασιακή ανασφάλεια δημιουργεί σημαντικότερα προβλήματα από την ανεργία. «Η εργασιακή ανασφάλεια έχει αποδειχθεί ότι σχετίζεται με αύξηση της θνησιμότητας. Σε μεγάλες εταιρείες οι οποίες είχαν ανακοινώσει ότι θα προχωρήσουν σε μειώσεις προσωπικού η αύξηση των καρδιαγγειακών και των κρουσμάτων καρκίνου ξεκίνησε ένα με δύο χρόνια πριν από τις απολύσεις» σημειώνει ο κ. Νικολαΐδης.

Ο φόβος της αποτυχίας

Ο γεωπόνος κ. Τάσος Βαρούνης , 32 ετών, βιώνει την καθημερινότητα της ανεργίας εδώ και 15 μήνες. Την προηγούμενη πενταετία εργάστηκε σε διάφορους δημόσιους φορείς (δήμος, νομαρχία) με συμβάσεις ορισμένου χρόνου. Ωστόσο μετά τη λήξη της τελευταίας σύμβασης, εν μέσω οικονομικής κρίσης, δεν κατόρθωσε να βρει δουλειά στο αντικείμενό του, παρ΄ ότι υπέβαλε δεκάδες αιτήσεις και βιογραφικά. «Φοβάμαι ότι η ζωή μου περνάει σε μια “όπισθεν” πορεία. Στα 32 μουέχω καταλήξει να δουλεύω ως σερβιτόρος, τη στιγμή που αυτό ήταν το επάγγελμα που έκανα στα είκοσί μου, όταν ήμουν ακόμη φοιτητής, για να έχω ένα χαρτζιλίκι. Παράλληλα, αναγκάστηκα να μετακομίσω σε μικρότερο σπίτι που μοιράζομαι με έναν παλαιό μου συμμαθητή, ενώ τα προηγούμενα χρόνια έμενα μόνος μου. Κανείς δεν προσλαμβάνει, η πρωτογενής παραγωγή- γεωργία και κτηνοτροφία- έχει περιορισθεί και οι βιομηχανίες συρρικνώνονται. Υπό αυτές τις συνθήκες, δεν βλέπω φως στο τούνελ. Πλέον αναλογίζομαι σοβαρά το ενδεχόμενο να επιστρέψω στο πατρικό μου, ενώ το όνειρο να δημιουργήσω οικογένεια με την κοπέλα μου φαντάζει αδύνατον. Το πιο θλιβερό είναι ότι γύρω μου όλοι φοβούνται και κατηγορούν ο ένας τον άλλον. Οι ιδιωτικοί υπάλληλοι ενάντια στους δημόσιους, οι ντόπιοι ενάντια στους μετανάστες, η νέα γενιά ενάντια στις μεγαλύτερες. Η κοινωνία μας διχάζεται, αντί να παραμένουμε ενωμένοι για να βρούμε μια λύση».

Μεταδίδουν το στρες στα παιδιά τους

«Οταν ο γονιός ζει σε ένα παρατεταμένο στρες, αυτό περνάει και στο παιδί. Ενα τέτοιο πρόβλημα δεν μένει απαρατήρητο. Τα παιδιά είναι έξυπνα» σημειώνει ο κ. Νικολαΐδης. Ετσι βιώνουν ένα επισφαλές κλίμα το οποίο μπορεί να «γεννήσει» ενοχές, φόβο, θυμό, άρνηση, ακόμη και επιθετική συμπεριφορά. Ειδικά σε εφήβους ενδέχεται να επηρεάσει ακόμη και τον επαγγελματικό προσανατολισμό τους. Στο δίλημμα των περισσότερων γονέων για το αν πρέπει να μιλήσουν ανοιχτά στα παιδιά τους για την οικονομική δυσπραγία της οικογένειας οι ειδικοί απαντούν ότι δεν υπάρχει χρυσός κανόνας. «Εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού, τον χαρακτήρα του, αλλά και από τη φύση του προβλήματος. Εχει διαφορά αν η οικογένεια δεν έχει χρήματα να πληρώσει το νοίκι ή αν απλώς έχει μειωθεί το εισόδημά της» αναφέρει ο κ. Νικολαΐδης.

Φόβο και άγχος δημιουργεί στα παιδιά και στους εφήβους και η εγκληματικότητα. «Μεταδίδουμε στα παιδιά τον φόβο μας. Αντιλαμβάνονται τα πολλά “μη”. Δηλαδή “μην απομακρυνθείς”, “μην παίζεις εκεί που δεν σε βλέπω”, “μην πας μόνος σου στην πλατεία”» λέει η κυρία Χριστοπούλου.

Και προσθέτει: «Επηρεάζονται επίσης από τα δελτία ειδήσεων ή από τις συζητήσεις που ακούν σχετικά με βίαια περιστατικά. Ενας γονιός που αισθάνεται ανασφάλεια μπορεί να πηγαίνει μαζί με το παιδί του στο πάρκο αλλά, αντί να το τρομοκρατεί με το πόσο επικίνδυνοι είναι οι δρόμοι, να του λέει, για παράδειγμα, ότι “θέλω να περπατήσουμε μαζί και να κουβεντιάσουμε”. Ή ότι “δεν σε βλέπω όλη μέρα γιατί δουλεύω και θέλω να πάμε μαζί μια βόλτα”. Στους εφήβους θα πρέπει να τους δώσουμε κάποιες συμβουλές και να τους εξηγήσουμε τους κινδύνους και τις μεθόδους προφύλαξης». Ακόμη, η ευθύνη απέναντι στην οικογένεια (γονείς, συντρόφους, συζύγους, παιδιά) αποτελεί σημαντικό παράγοντα πίεσης για πολλούς ανθρώπους.

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ

«Κι αν δεν αξιοποιήσω ποτέ τις γνώσεις μου;»

Η Φωτεινή Μέρμυγκα, 25 ετών, αποφοίτησε τον περασμένο Σεπτέμβριο από το Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πολυτεχνείου της Θεσσαλονίκης. Οπως διηγείται, τους τελευταίους μήνες έχει στείλει δεκάδες βιογραφικά και έχει περάσει από συνεντεύξεις χωρίς κανένα αποτέλεσμα, βιώνοντας ένα διαρκές καθεστώς ανασφάλειας και φόβου για το μέλλον. « Αρχικά αναζητούσα μια θέση σχετική με το αντικείμενό μου, σε κατασκευαστικές εταιρείες ή σε γραφεία μηχανικών. Καθώς ο χρόνος περνούσε και λάμβανα τη μία απόρριψη μετά την άλλη, άρχισα να ψάχνω σε κάθε είδους δουλειές: πωλήτρια, σερβιτόρα, υπάλληλος τηλεμάρκετινγκ... Ωστόσο το αποτέλεσμα και πάλι ήταν αρνητικό. Εν τέλει, η μόνη εναλλακτική που είχα ήταν να δουλέψω... αμισθί σε κατασκευαστική εταιρεία. Ο μεγαλύτερος φόβος μου είναι ότι δεν θα μπορέσω ποτέ να αξιοποιήσω τις γνώσεις μου και όλον τον κόπο που κατέβαλα για τις σπουδές μου. Φοβάμαι ότι θα είμαι καταδικασμένη για πολλά χρόνια να κάνω δουλειές του ποδαριού για να επιβιώσω.Το μόνο ενδεχόμενο που μου δίνει ελπίδα είναι να φύγω από τη χώρα, κάτι που πριν από πέντε χρόνια δεν θα αναλογιζόμουν καν».

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΑΠΟΛΥΣΗΣ

«Αν μείνω άνεργος, τι θα γίνουν τα τρίδυμα;»

«Κάθε πρωί ξυπνάω με το ίδιο άγχος.Θα έχω σήμερα δουλειά;» λέει ο κ. Δημήτρης Θεοδωρίδης, ο οποίος τα τελευταία τέσσερα έτη εργάζεται ως συμβασιούχος στον Δήμο Αθηναίων.Και τα προηγούμενα χρόνια ο φόβος απώλειας της εργασίας του ήταν μεγάλος αλλά τελευταία έχει διογκωθεί.Αφενός η αναμονή των δικαστικών αποφάσεων για το μέλλον των συμβασιούχων,αφετέρου ένα ιδιαίτερα χαρμόσυνο για τη ζωή του γεγονός,το οποίο όμως εκτίναξε τον προϋπολογισμό της οικογένειας στα ύψη.Την ευτυχία από τη γέννηση των τριδύμων «σιγοτρώει» η εργασιακή ανασφάλεια. «Η σύζυγός μου είναι καθηγήτρια σε φροντιστήριο και πληρώνεται με την ώρα.Τα καλοκαίρια δεν έχει δουλειά.Ο μισθός μου είναι 800 ευρώ και μόνο οι πάνες και το φαγητό των παιδιών κοστίζουν 500-600 ευρώ τον μήνα.Φανταστείτε να χάσω και αυτή τη δουλειά.Δεν μπορώ να το διανοηθώ» λέει ο κ.Θεοδωρίδης.Και προσθέτει: «Το άγχος μου αυξάνεται διότι,μέσα σε αυτή την οικονομική κρίση,δεν υπάρχει καμία προοπτική για κανέναν να βρει μια απασχόληση.Τι θα γίνει αν αύριο δεν έχω δουλειά; Πώς θα μπορέσω να μεγαλώσω τα παιδιά μου;».

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΗΣ ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

«Εχω μήνες να κατέβω στο κέντρο»
«Μου έχει λείψει μια χαλαρή βόλτα στο κέντρο της Αθήνας.

Και δεν μιλώ μόνο για τις υποβαθμισμένες περιοχές,Πει- ραιώς,Κουμουνδούρου κ.ά.Ακόμη και στον Εθνικό Κήπο μετά τις 8.30 το βράδυ που δύει ο ήλιος φοβόμαστε να πάμε» λέει ο θεολόγος κ. Γιώργος Βασιλείου. Η οικονομική δυσπραγία πολλαπλασιάζει την εγκληματικότητα και,σύμφωνα με τον κ.Βασιλείου,ο φόβος κυριαρχεί και διογκώνεται τα τελευταία χρόνια. «Οι οικογενειάρχες δεν μπορούμε να προσεγγίσουμε το ιστορικό κέντρο,το οποίο ήταν άλλοτε η καρδιά της πόλεως,ούτε για βόλτα ούτε για ψώνια.Στερούμαστε τον ωραιότερο χώρο της Αθήνας.Εχω μήνες να πάω από την Ακαδημία Αθηνών και κάτω.Δεν συζητώ για Μοναστηράκι,Αγίου Κωνσταντίνου,Πειραιώς,πλατεία Θεάτρου.Το αποφεύγω.Υπάρχει μια ψυχολογική πίεση και ένας φόβος σε κάθε Ελληνα.Με όλα αυτά που συμβαίνουν,στην εποχή που το “Εγκλημα και τιμωρία” έχει καταστεί “Εγκλημα χωρίς τιμωρία”, φοβόμαστε να προσεγγίσουμε αυτούς τους χώρους» αναφέρει ο κ.Βασιλείου.Σύμφωνα με τον ίδιο, «ποιητικό και τελικό αίτιο αυτής της ανασφάλειας είναι το ότι το ίδιο το κράτος δεν έθεσε ασφαλιστικές δικλίδες από την πρώτη στιγμή που άνοιξαν τα σύνορα.Η ελληνική Πολιτεία δεν άρχισε να πολιτογραφεί τους ξένους ανθρώπους που έρχονταν στον τόπο μας,δίνοντάς τους τη δυνατότητα να έχουν μια ταυτότητα στη χώρα υποδοχής,και έτσι δεν μπορεί σήμερα να γνωρίζει με ποιους πολίτες έχει να κάνει και δεν έχει δυνατότητα ελέγχου αυτών των προσώπων.Εκεί χάθηκε το παιχνίδι».

Μην τα βάφετε μαύρα...

Δεν θέλει πανικό.Ο πανικός προκαλεί άγχος,ένταση, επιθετικότητα,παράλογες σκέψεις και μειώνει την τάση για λήψη αποφάσεων.

Αναλογιστείτε τις προσωπικές ευθύνες και αποφάσεις σας.

Δώστε βάρος σε όσα πραγματικά αξίζουν στη ζωή σας: οικογένεια,σύντροφος,παιδιά,φίλοι,χόμπι ή ενδιαφέροντα που ίσως είχατε παραμελήσει.

Εστιάστε σε όσα μπορείτε να ελέγξετε,να επηρεάσετε και να τα προσαρμόσετε όπως επιθυμείτε.

Απευθυνθείτε σε ψυχολόγο και μιλήστε γι΄ αυτά που σας απασχολούν.Ακόμη και μία συνεδρία ίσως αποδειχθεί χρήσιμη και ανακουφιστική.

Τα συμπτώματα του φόβου ή του παρατεταμένου άγχους

Εντονη αίσθηση απώλειας,όπως στο πένθος Απογοήτευση Απαισιοδοξία, αίσθημα παραίτησης Επιθετικότητα Εσωστρέφεια Απομόνωση, αντικοινωνικότητα Ναυτίες, πονοκέφαλοι Ενοχλήσεις στο στομάχι και στην κοιλιά Δυσκολία στην αναπνοή Εντονοι σωματικοί πόνοι

«Θέλουν να θεραπεύσουν τον καρκινοπαθή με ασπιρίνη»

Η ηθοποιός Αννα Βαγενά περιγράφει την Αθήνα που ζει

Την απελπισία και τον φόβο των κατοίκων στην περιοχή της πλατείας Κουμουνδούρου περιγράφει η ηθοποιός κυρία Αννα Βαγενά, η οποία ζει και εργάζεται εκεί. «Είμαστε καθημερινοί μάρτυρες σε περιστατικά εμπορίας και χρήσης ναρκωτικών. Οταν όμως θέλουν να βρουν τη δόση τους γίνονται επικίνδυνοι. Στο πεζοδρόμιο της Πειραιώς γίνεται η εμπορία και στους γύρω δρόμους και στα στενάη χρήση. Η διακίνηση πλέον έχει περάσει στους μαύρους. Οπως και η πορνεία. Εχει γεμίσει η περιοχή με οίκους ανοχής» λέει η κυρία Βαγενά.

Δέκα χρόνια στέλνει υπομνήματα στους αρμόδιους και επειδή δεν βρήκε ανταπόκριση, τα τελευταία τρία χρόνια ξεκίνησε να διαμαρτύρεται εντόνως και να φωνάζει. «Εβλεπα το κακό να πλησιάζει. Κάθε ευαίσθητος άνθρωπος το έβλεπε. Σήμερα φθάσαμε στο απροχώρητο. Και θέλουν τώρα να θεραπεύσουν τον καρκινοπαθή με... ασπιρίνη. Η καταστολή δεν είναι λύση. Η πρόληψη είναι. Οι ναρκομανείς δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν σκουπίδια. Είναι άρρωστοι και πρέπει να μεταφερθούν κάπου. Για εμάς τους κατοίκους που υποφέρουμε και φοβόμαστε, αν εφαρμοστούν τα νέα μέτρα που εξήγγειλε ο Πρωθυπουργός για το Κέντρο θα είναι μια λύση. Δεν μπορεί η καρδιά της πρωτεύουσας να έχει αυτή την εικόνα. Εβλεπα τους τουρίστες να κατεβαίνουν στην Ομόνοια και να φεύγουν έντρομοι» αναφέρει.

Μετά τη δολοφονία του άτυχου 44χρονου για μια βιντεοκάμερα, η κατάσταση στο Κέντρο, όπως επισημαίνει η κυρία Βαγενά, είναι καλύτερη. «Υπάρχουν άνθρωποι που προσπαθούν. Πάντα υπήρχαν. Αλλά δεν αρκούν μεμονωμένες προσπάθειες. Ναρκομανείς καιάστεγοι κάνουν την ανάγκη τους ή πετούν τις σύριγγες στους δρόμους και στα πεζοδρόμια. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν ΑΙDS, ηπατίτιδα, φυματίωση και άλλες ασθένειες. Υπάρχει θέμα υγειονομικό».

Το Βήμα

Αλεξάνδρα Καππάτου

Ψυχολόγος - Παιδοψυχολόγος

Στα αλήστου μνήμης Δεκεμβριανά, που κάηκε η Αθήνα και ο Παυλόπουλος κρατούσε (παγκόσμια πρωτοτυπία!) την Αστυνομία σε ΄΄αμυντική στάση η΄΄ομάδα΄΄ συναντιόταν στο Παλαιό Ψυχικό, σε οικία (σύμπτωσις!) ιδιοκτησίας πρεσβείας ΗΠΑ. Παρών και ο σημερινός πρωθυπουργός μας, που αδημονούσε να φύγει ο Καραμανλής και να αναλάβει αυτός. Έπρεπε να διεκπεραιώσει τα επείγοντα των Αμερικάνων ο Γιώργος! Και το κάνει καλά σήμερα! Παρών τότε και ο Άλεξ Ρόντος. Παρόντες και οι Χρυσοχοίδης, Παπουτσής κλπ. Τι συζητούσαν εκεί, την ώρα που έκαιγαν την Αθήνα και διέσυραν την χώρα οι βάνδαλοι; http://diaggeleas.wordpress.com