Το ΝΑΤΟ ορίζει τον ανταρτοπόλεμο ως «στρατιωτικές και παραστρατιωτικές επιχειρήσεις που διεξάγονται σε κατεχόμενες από τον εχθρό ή και σε εχθρικές περιοχές από άτακτες, βασικά ντόπιες δυνάμεις». Η διαφορά ανάμεσα στον ανταρτοπόλεμο και την τρομοκρατία είναι ότι ο ανταρτοπόλεμος προσπαθεί να πλήξει τις ένοπλες δυνάμεις και τα σώματα ασφαλείας του αντιπάλου ως σύνολο, με τελικό στόχο την κατοχή του επίμαχου εδάφους, ενώ η τρομοκρατία συνίσταται σε μεμονωμένα χτυπήματα που σε μεγάλο βαθμό στρέφονται εναντίον μη στρατιωτικών στόχων και δεν συνδυάζονται άμεσα με προσπάθεια κατοχής εδάφους.
Όσον αφορά τα χαρακτηριστικά του ανταρτοπολέμου, ο Τσε Γκεβάρα υποστηρίζει ότι πρόκειται για μια μορφή πολέμου και επομένως έχει τα βασικά χαρακτηριστικά του τελευταίου (υποταγή στον πολιτικό σκοπό, αυξημένη σημασία της τριβής και της τύχης, καίριος ρόλος του στρατιωτικού διοιηκητή κλπ.). Το κυριότερο όμως χαρακτηριστικό είναι ότι πρόκειται για έναν πόλεμο χωρίς σταθερές. Το έμψυχο υλικό είναι μαζεμένο στην τύχη, ενώ η δομή και η πειθαρχία είναι υποτυπώδεις. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του ανταρτοπολέμου είναι οι περιορισμένοι πόροι των δυνάμεων που τον διεξάγουν. Στον ανταρτοπόλεμο κατέφευγαν ανέκαθεν αυτοί που ήξεραν ότι δεν μπορούσαν να κερδίσουν έναν συμβατικό πόλεμο. Επίσης πρωταρχικός στόχος των ανταρτών είναι η επιβίωση. Μάχη δίνουν μόνο αν η επιτυχία είναι εξασφαλισμένη, αν υπάρχει κέρδος σε εφόδια και αν οι απώλειες είναι λίγες. Σημαντικό ρόλο όμως παίζει και η μορφολογία του εδάφους και η καλή γνώση του εδάφους από τους μαχητές. Από τα διάφορα είδη εδάφους, είναι γνωστό ότι οι ορεινοί όγκοι, οι ζούγκλες και τα δάση ευνοούν τον ανταρτοπόλεμο. Το ίδιο όμως ισχύει και για τις ελώδεις περιοχές. Ακόμα για την επιτυχία ενός αντάρτικου κινήματος η υποστήριξη του πληθυσμού θεωρείται αναγκαίος όρος, δηλαδή οι αντάρτες χρειάζονται την λαϊκή υποστήριξη.
Η στρατηγική του ανταρτοπολέμου συνίσταται στην αποκέντρωση δυνάμεως. Οι αντάρτες έχουν την ικανότητα να βρίσκονται πανταχού παρόντες. Οι αντάρτικες δυνάμεις συγκεντρώνονται στα πλαίσια συγκεκριμένων επιχειρήσεων, αλλά η συγκέντρωση αυτή καλύπτει περιορισμένο χώρο και γίνεται για περιορισμένο χρόνο. Σε επιχειρησιακό επίπεδο, ο ανταρτοπόλεμος χαρακτηρίζεται από έμφαση στην ευκινησία, τον αιφνιδιασμό και τη νυχτερινή δράση, ιδίως όταν το έδαφος είναι δυσμενές για τους αντάρτες. Τέλος, η συνηθέστερη μορφή τακτικών επιχειρήσεων του ανταρτοπολέμου είναι η ενέδρα.
Όσον αφορά τις διάφορες θεωρητικές προσεγγίσεις σχετικά με την διεξαγωγή και την αντιμετώπιση του ανταρτοπολέμου, πρώτα εξετάζεται η περίπτωση του συνταγματάρχη του τσαρικού στρατού Ντένις Νταβίντοφ. Το βασικό επιχείρημα του Νταβίντοφ είναι ότι η αυξημένη εξάρτηση των σύγχρονων στρατών από την επιμελητεία αυξάνει την αποτελεσματικότητα του ανταρτοπολέμου. Στην συνέχεια εξετάζεται ο Κλαούζεβιτς που ασχολήθηκε με τον ανταρτοπόλεμο που εμφανίζεται ως κίνημα αντίστασης του πληθυσμού μιας χώρας σε εχθρική εισβολή. Σύμφωνα με τον Κλαούζεβιτς για να είναι αποτελεσματική μια γενική λαϊκή εξέγερση, θα πρέπει να πληρούνται πέντε προϋποθέσεις: α) ο πόλεμος να διεξάγεται στο εσωτερικό της χώρας, β) να μην τελειώνει με ένα μοναδικό πλήγμα, γ) το θέατρο επιχειρήσεων να είναι σχετικά μεγάλο, δ) ο εθνικός χαρακτήρας να ταιριάζει αυτό το είδος του πολέμου, ε) το έδαφος να είναι δύσβατο λόγω βουνών, δασών κλπ. Άλλος ένας θεωρητικός που ασχολήθηκε με τον ανταρτοπόλεμο είναι ο Λίντελ Χαρτ, ο οποίος υποστήριξε ότι η καταφυγή στον ανταρτοπόλεμο είναι ένας ιδεώδης τρόπος για να ξεπεραστεί το πυρηνικό αδιέξοδο, δηλαδή ο ανταρτοπόλεμος αποτελεί ίσως τον καλύτερο τρόπο χρήσης βίας για την επίτευξη πολιτικών στόχων.
Σχετικά με το αν χρειάζεται μακρά προπαρασκευή πριν την έναρξη του ανταρτοπολέμου, ο γνωστότερος οπαδός της είναι ο Μάο Τσε Τουνγκ, ο οποίος είδε τον ανταρτοπόλεμο ως επαναστατικό εργαλείο που θα μπορούσε αν επιφέρει την ανατροπή της κατεστημένης τάξης. Ο Τσε Γκεβάρα επηρεάστηκε και αυτός από τον Μάο αλλά σε αντίθεση με αυτόν πίστευε ότι μια επανάσταση μπορούσε να ξεκινήσει χωρίς εκτεταμένη προετοιμασία. Η αποτυχία των κινημάτων που ακολουθούσαν την προσέγγιση του Γκεβάρα, οδήγησε στη διατύπωση της θεωρίας του αντάρτικου των πόλεων από τον Βραζιλιάνο Κάρλος Μαριγκέλα. Ουσιαστικά η θεωρία αυτή συνίσταται στην υιοθέτηση του δόγματος της «εστίας», αλλά με το κέντρο του επαναστατικού αγώνα να μεταφέρεται στις πόλεις. Επιδίωξη των ανταρτών ήταν η αύξηση της κρατικής καταστολής προκειμένου να γενικευθεί η λαϊκή αντίδραση στο καθεστώς και να εκδηλωθεί γενική εξέγερση.
Ένα από τα αποτελεσματικότερα δόγματα αντιμετώπισης του ανταρτοπολέμου προέρχεται από τους Ρωμαίους. Οι Ρωμαίοι όταν αντιμετώπιζαν έναν ανταρτοπόλεμο φρόντιζαν να διατηρούν υπό τον έλεγχό τους τις καλύτερες περιοχές της χώρας, δίνοντας στους κατοίκους των περιοχών αυτών την επιλογή μεταξύ μιας σχετικά ομαλής ζωής υπό ρωμαϊκή κυριαρχία ή βέβαιιου θανάτου. Άλλος τρόπος αντιμετώπισης, σύμφωνα με τον σοβιετικό στρατάρχη Τουχατσέφσκι ήταν η χρήση της καταστολής με τη μορφή εκτοπίσεων καθώς και των αμοιβών παράλληλα με την καθιέρωση της συλλογικής ευθύνης των κατοίκων των διαφόρων οικισμών. Η βρετανική προσέγγιση για την αντιμετώπιση του ανταρτοπολέμου χαρακτηρίζεται από μεγάλο χρονικό ορίζοντα, έμφαση στην πολιτική προσπάθεια και λιγότερο στην ήττα των ανταρτών στο πεδίο της μάχης και περιορισμένη χρήση βίας από την αστυνομία. Το γαλλικό δόγμα αναφέρεται στην αντιμετώπιση κινημάτων με επαναστατική ιδεολογία. Στα πλαίσια αυτά η αντιπαράθεση της κυβέρνησης με τους επαναστάτες αντιμετωπίζεται ως μια πάλη του Καλού με το Κακό.
Όσον αφορά την τυπολογία των ανταρτοπολέμων, μπορεί να γίνει διάκριση μεταξύ ανταρτοπολέμου που διεξάγεται ανάμεσα σε αντάρτες και συμβατικές δυνάμεις και εκείνου μεταξύ αμιγώς αντάρτικων δυνάμεων. Στην περίπτωση που οι αντάρτες μάχονται εναντίον συμβατικών δυνάμεων μπορεί να γίνει διάκριση ανάλογα με το εάν ο πόλεμος είναι διεθνής ή εσωτερικός. Τέλος στην περίπτωση όπου οι αντάρτες αντιμετωπίζουν συμβατικές δυνάμεις γηγενών αντιπάλων μπορεί να γίνει διάκριση ανάλογα με το εάν οι αντίπαλοι αυτοί είναι αλλοεθνείς ή ομοεθνείς.
Σχετικά με την αποδοτικότητα του ανταρτοπολέμου, ο συγγραφέας υποστηρίζει ότι θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι δεν αποτελεί από μόνος του υψηλή στρατηγική και η επιτυχία του εξαρτάται από τον συντονισμό του με τις άλλες πτυχές της στρατηγικής. Τέλος όσον αφορά το μέλλον του ανταρτοπολέμου, σύμφωνα με τον συγγραφέα, οι μέθοδοι των ανταρτών θα παραμείνουν βασικά οι ίδιες, αλλά θα υπάρξουν και προσαρμογές στις τεχνολογικές εξελίξεις. Η αύξηση της αστικοποίησης του πληθυσμού θα οδηγήσει σε μεγαλύτερη καταφυγή στην τρομοκρατία, αλλά καθώς ο ανταρτοπόλεμος είναι πολιτικά αποτελεσματικότερος, τα σημαντικότερα κινήματα αναμένεται να χρησιμοποιήσουν έναν συνδυασμό και των δύο μεθόδων.
Διαβάστε: Sun Zu, "Η Τέχνη του Πολέμου", Βάνιας, Θεσσαλονίκη 1995.
http://strategy-geopolitics.blogspot.com/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου