Άμυνα και επίθεση κατά της χριστιανικής προπαγάνδας Α΄

 

Μέρος α Άμυνα -Χρήση Λογικής

Εισαγωγή

Στις μέρες μας διαπιστώνεται ασυμφωνία ως προς τον ορισμό της προπαγάνδας. Συζητείται εάν αυτή αποτελεί μια μορφή πειστικής επικοινωνίας η απλά είναι ένα σύνολο από ανέντιμα μηνύματα με σκοπό τον έλεγχο των συλλογικών συμπεριφορών. Γεγονός είναι ότι αληθεύουν αμφότερα. Η πρακτική αυτή και ανέντιμη είναι και πειστική, οπότε το ίδιο το δίλημμα είναι μια πρακτική προπαγάνδας. Ευφημίζει τον ορισμό της με την διασπορά αντικρουόμενων θέσεων.

Ιστορικό

Ο όρος προπαγάνδα συστήθηκε από το Βατικανό τον 17ο με σύσταση κολεγίου εναντίον του Προτεσταντισμού. Καθιερώθηκε στις 22 Ιουνίου του 1622 με βούλα του Πάπα Κλήμη Ζ΄! Η πρακτική της διάδοσης ιδεών με σκοπό τον προσηλυτισμό είναι κατά πολύ παλαιότερη. Πρόκειται για την πασίγνωστη κατήχηση με πρώτο διδάξα τον Σαούλ-Παύλο πού την απηύθυνε στα απελπισμένα πλήθη που συνέρεαν από όλη την Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τις μάζες της Ρώμης.

Ορισμός

Δίνοντας έτσι τον ορισμό της χριστιανικής προπαγάνδας θα λέγαμε ότι είναι η ..διάδοση ιδεών μέσω της κατήχησης με σκοπό τον προσηλυτισμό στην χριστιανική δοξασία. Καίριο μέλημα της χριστιανικής προπαγάνδας είναι ο επηρεασμός της ατομικής συμπεριφοράς από τα πιο τρυφερά χρόνια ώστε να φαίνεται ότι προέρχεται από ατομικές αποφάσεις και όχι από τους σκοπούς της κατηχήσεως.

Μέθοδος

Η προσέγγιση της κατηχήσεως των χριστιανών είναι πάντοτε συναισθηματική με χρήση εμμέσων μηνυμάτων. Στόχος των εμμέσων μηνυμάτων είναι η αποφυγή της λογικής αντιστάσεως. Αυτό επιτυγχάνεται με την δαιμονοποίηση των εχθρών του χριστιανικού δόγματος, με σύνδεση του δόγματος με επιμέρους κοινωνικά ζητήματα: ελευθερία, ειρήνη, ομόνοια, αλλά και ασύστολα ψέματα που η λογική δεν μπορεί να συλλάβει: θεάνθρωπος, δημιουργία εκ του μηδενός, ένας θεός και πλείστα άλλα. Η προσηλυτιστική διαδικασία είναι η προσπάθεια επιβολής της βούλησης του προσηλυτιστή στην βούληση του κοινού του. Η μετατροπή του σε ποίμνιο. Η ισχυρότερη βούληση επικρατεί.

Ταυτότητα του κατηχητή

Το μέγεθος ή ο βαθμός ενός επιτυχημένου προσηλυτισμού εξαρτάται από την ικανότητα του κατηχητή να χειριστεί δεξιοτεχνικά τα συναισθήματα των θυμάτων του. Βασική επιδίωξή του, είναι να συλλαμβάνει αθώες μικρές ψυχές, ώστε να μην αντιμετωπίζει λογικές αντιστάσεις, αλλά και να εξουδετερώσει από την παιδική ηλικία την κριτική ικανότητα.

Για τον σκοπό αυτό μετά τους ρασοφόρεμένους κατηχητές, στρατολογούνται πολιτικά ενδεδυμένοι πτυχιούχοι, αναμασητές του δόγματος. Αυτοί προέρχονται από τους αριστούχους των κατηχητικών που έχουν εμπεδώσει το δόγμα μέχρι το μεδούλι. Ταυτοχρόνως οι έμμισθοι δάσκαλοι του υπόδουλου υπουργείου παιδείας μαζί με τους παλαιούς προσήλυτους γονείς και συγγενείς ολοκληρώνουν το καταστροφικό έργο της διανοητικής συγχύσεως και του ψυχικοί σπαραγμού με φοβικές παραστάσεις και ενοχικές επιθυμίες. Η κατήχηση ακολουθεί με αυτόν τον τρόπο τον άνθρωπο σε όλη την διάρκεια του βίου του αλλά και σε κάθε έκφανση της ζωής του έστω και συγκεκαλυμμένα.

Η διαφορά των έμμισθων τιτλούχων αναπαραγωγών του δόγματος από τους ρασοφορεμένους είναι ότι οι πρώτοι χαρακτηρίζονται από «επιστημονικότητα» αλλά και από την χρήση μέσων και τεχνικών. Αυτό αποσκοπεί σε μια κατήχηση που να απευθύνεται και σε ενήλικες διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων με βάση τα δημογραφικά τους στοιχεία. Για αυτή την δουλειά επιστρατεύονται μυθιστοριογράφοι δημοσιογράφοι και ιστοριογράφοι με σκοπό την δημιουργία εύπεπτων κειμένων, άρθρων ή έργων.

Αντικείμενό τους είναι πάντα το ίδιο. Ενίσχυση του χριστιανικού δόγματος και απαξίωση των αντιπάλων του. Τα κείμενά τους μπορεί να παρουσιάζουν την κεφαλή του δόγματός τους Χριστό ως Έλληνα , ως εραστή ως εξωγήινο, ως μυημένο πολεμιστή. Τούς προχριστιανικούς πολιτισμούς ως ανθρωποφάγους, αιμομίχτες διεφθαρμένους, πλανεμένους. Μπορεί να είναι αιρετικά αυτά στο απόλυτο χριστιανικό δόγμα αλλά συμβαδίζουν με τις τάσεις, και κρατάνε τον λαό μακριά από την αυθεντική του παράδοση.

Ανάμεσα σε αυτά παρουσιάζεται η δολοφονία της Φιλοσόφου Υπατίας ως αποτέλεσμα πολιτικών σκοπιμοτήτων, ο Σωκράτης πρόδρομος του χριστιανισμού, ο Αλκιβιάδης ομοφυλόφιλος, η Ολυμπιάδα φόνισσα. Ο όγκος της φαιάς και της μαύρης προπαγάνδας κατευθύνεται από την κεντρική πηγή των υπηρεσιών της Εκκλησίας και χαρακτηρίζεται από την λογοκρισία.

Οι κατηχητές είτε ρασοφορεμένοι είτε ρασοκινούμενοι είναι επαγγελματίες προπαγανδιστές. Εστιάζουν στην αποτελεσματικότητα. Την μετρούν όπως μετράει ο επιχειρηματίας τα κέρδη του και ο πολιτικός τις τάσεις της κοινής γνώμης και δρουν ανάλογα. Κατανοούν την ανθρώπινη ψυχολογία των επιμέρους ανθρώπινων ομάδων και τις προσεγγίζουν δεξιοτεχνικά. Αδιαφορούν για τις μεθοδολογικές ανάγκες και απαιτήσεις της κοινωνικής επιστήμης. Αδιαφορούν για την ιστορική αλήθεια. Λένε εύπεπτα ψέματα κερδίζοντας έτσι πλεονέκτημα επί του αμερόληπτου ιστορικού και του ανεξάρτητου ερευνητή.

 

Το ποίμνιο

Το απαίδευτο πλήθος άοπλο, αβοήθητο, απελπισμένο καθίσταται εύπλαστη μάζα. H μάζα, ανίκανη για λογικούς συλλογισμούς, θαμπώνεται από το κύρος, την διαβεβαίωση και την επανάληψη και των πιο σαθρών ισχυρισμών. Αδύναμη να φιλτράρει κριτικά τον όγκο των πληροφοριών. Επιδεκτική στην ταχύτητα, την συντόμευση, στο κοινά αποδεκτό. Οι προσηλυτιστές χριστιανοί αποφεύγοντας τον σκόπελο της λογικής οδηγούν σε αυτήν την συντόμευση και την αποδοχή. «Ο Χριστός είναι η αγάπη», «ο Χριστός είναι η αλήθεια και το φως», «πριν τον Χριστό βασίλευε η αμαρτία», «η αμαρτία οδηγεί στην αιώνια κόλαση».

Ο προσηλυτιστής-κατηχητής δημαγωγός ερεθίζει τα συναισθήματα, «οι τούρκοι είναι αλλόπιστοι». Ο προσηλυτιστής εκμεταλλεύεται ανασφάλειες, «οι Σέρβοι είναι αδερφοί», «η Θεία Κοινωνία σώζει τους αμαρτωλούς». Ο προσηλυτιστής διαβρώνει την ασάφεια της γλώσσας «ποιος είναι ο σκοπός της γέφυρας; να ενώνει δύο μέρη ξηράς ή κάποιος στρατιώτης;», «Η κάτοικος της Λέσβου είναι λεσβία;» O προσηλυτιστής ξεχειλώνει τους κανόνες της λογικής «οι Έλληνες έκαναν γυμναστική γυμνοί άρα ήταν ομοφυλόφιλοι», σαν να λέμε πως αφού ο πάγος και το γυαλί είναι διαφανή άρα το γυαλί είναι στερεοποιημένο νερό.

Πρακτικές

Ο χριστιανικός προσηλυτισμός χρησιμοποιεί κάποιες βασικές πρακτικές:

α) υβριστικές ετικέτες

Σκοπός αυτής της πρακτικής είναι η κατηγοριοποίηση μιας ιδέας με μια ετικέτα- μια ταμπέλα, για να απαξιώνεται μαζί με αυτήν και το περιεχόμενο της. Π.χ άθεοι, άπιστοι, ειδωλολάτρες, ανθρωποθύτες κ.τ.λ.

Μέσο: σύνδεση της πολεμούμενης ιδέας με ένα αρνητικό χαρακτηρισμό ώστε να προκληθεί αρνητικά φορτισμένο συναίσθημα.

Αποτέλεσμα: η απόρριψη χωρίς στοιχεία ή έλλογη κρίση.

Άμυνα: Τι σημαίνει η ετικέτα; ποιος είναι ο αρχικός ορισμός της; τι σήμαινε τότε; απορρίπτω την ιδέα λόγω της ετικέτας που δεν μου αρέσει; αν βγάλω τον χαρακτηρισμό, τι ξέρω για την αξία της ιδέας;

Παράδειγμα 1:

«Παγανιστής», έγινε συνώνυμο με το: «χωριάτης» που λέμε σήμερα, εννοώντας τον αμόρφωτο και αμαθή δεισιδαίμονα (η τελευταία λέξη με τη σημερινή έννοια). Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Παράδειγμα 2:

«Με άλλα λόγια, η Αθηνά δεν απεικονίζεται από το άγαλμά της όπως συμβαίνει με τις χριστιανικές εικόνες αλλά είναι το άγαλμά της!» Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα.

β) Γενικότητες

Σκοπός αυτής της πρακτικής είναι η σύγχυση αφού τα ίδια πράγματα σημαίνουν άλλα σε διαφορετικούς ανθρώπους ανάλογα με την κυρίαρχη κουλτούρα και την αντιληπτική τους ικανότητα. Βασίζονται στην υπόθεση ότι ο προσηλυτιστής μιλάει για αυτό που εννοούμε. Π.χ: καθήκον, δίκαιο, λαός, ειρήνη, πρόοδος, ευτυχία.

Μέσο: η μείωση της νοητικής αντίστασης και φυσικής καχυποψίας δίνοντας απλές απαντήσεις σε σύνθετα προβλήματα.

Αποτέλεσμα: επιδοκιμασία χωρίς στοιχεία.

Άμυνα: τι σημαίνει η λέξη. Ποιος είναι ο ορισμός της που δίνει ο χριστιανός δημαγωγός; Είναι θεμιτή η σύνδεσή της με την πραγματική έννοια; Μήπως επιδοκιμάζω το χριστιανικό δόγμα χάριν της γενικότητας που μου άρεσε; Aν βγάλω τις ωραίες λέξεις, ποια είναι η αξία του δόγματος;

Παράδειγμα 1:

«Οι Έλληνες είμαστε ΕΘΝΟΣ και όχι φυλή… Η λέξη «φυλή» είναι απλώς ΑΝΥΠΑΡΚΤΗ. Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Παράδειγμα 2:

Η χριστιανική πίστη, θεωρεί όλους τους ανθρώπους βιολογικά και ηθικά ίσους. Θεωρεί τον κάθε άνθρωπο εξ  ίσου ικανό, να γίνει μέτοχος της αληθινής πίστης. Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

 

γ) Αλληγορίες

Οι αλληγορίες είναι το καταφύγιο του χριστιανού προσηλυτιστή όταν πέφτει σε μια καταφανή αντίφαση (μυστήριο) ή μια εσφαλμένη περιγραφή της πραγματικότητας (παράδοξο). Πως ο ομοούσιος Υιός ενσαρκώνεται και παραμένει πάντα πληρών; Πώς θυσιάζεται το θνητό σώμα αφού είναι θεός;

Στόχος: η νοητική σύγχυση και η αδυναμία λογικής κρίσης.

Μέσο: αφαιρετική προσέγγιση με στόχο την παράκαμψη της λογικής άμυνας.

Αποτέλεσμα: η είσοδος των ιδεών του προσηλυτιστή στο υποσυνείδητο.

Παράδειγμα1:

«εξελεύσονται οι άγγελοι και αφοριούσι τους πονηρούς εκ μέσου των δικαίων, και βάλουσιν αυτούς εις την κάμινον του πυρός.εκεί έσται ο κλαυθμός και ο βρυγμός των οδόντων.¨  (Ματθ.ΙΓ΄49-50)
Οι Νεοειδωλολάτρες, δεν έχουν καταλάβει καθόλου τι θα είναι «η κάμινος του πυρός». Καμίνι της φωτιάς, είναι η αγάπη του Θεού. Που τη δίνει σε κάθε του πλάσμα. Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Παράδειγμα2:

«Απελθείν εις την γέενναν, εις το πύρ το άσβεστον όπου ο σκώληξ αυτών ου τελευτά και το πυρ ου σβεννυται.»  (Μαρκ.Θ΄43-44) Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα.

δ) Κύρος

Σκοπός: Η επικύρωση της χριστιανική ιδέας με ένα θεσμό που ήδη σεβόμαστε. Ο σκοπός του χριστιανού προσηλυτιστή είναι να μεταφέρει κύρος στο άτομό του.
Μέσο: επίκληση του Θείου χρησιμοποίηση συμβόλων κ.ο.κ: σταυρός, ποιμαντικό σκήπτρο, πατρίδα έθνος οικογένεια.
Αποτέλεσμα: Η διασφάλιση της εξουσίας του.

Παράδειγμα1:

«Στη Χριστιανική Εκκλησία, προκαθορισμός δεν υπάρχει. Η ανάσταση θα γίνει, και λέμε «θα γίνει» και όχι «αν γίνει», όχι επειδή είναι προκαθορισμένο, αλλά «προεγνωσμένο». Ο Θεός δηλαδή δεν προκαθορίζει, αλλά προγνωρίζει ως εκτός χρόνου Θεός, παντογνώστης. Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Παράδειγμα 2:

«ότι η Εκκλησία δεν έχει «επίσημη δογματική» όπως γράφουν. Τα δόγματα της Εκκλησίας, διατυπώνονται μόνο στις Οικουμενικές Συνόδους. Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

ε) Επίκληση της αυθεντίας

Σκοπός: Η γρήγορη βεβαίωση. Να δοθεί έμφαση στο χριστιανικό δόγμα μιας ήδη αξιολογημένης πηγής: ο υιός του Θεού, είπε ο Απόστολος τάδε, ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, η επιστήμη κ.λ.π.

Μέσο: η εκμετάλλευση της αυθεντίας με σκοπό την προσυπογραφή των χριστιανικών επιχειρημάτων.

Αποτέλεσμα: Αποδοχή των χριστιανικών επιχειρημάτων.

Παράδειγμα1:

«Ο Ορόσιος δεν είπε ότι «είδε τις θήκες των βιβλίων κενές» αλλά το αντίθετο. Ο Παύλος Ορόσιος έζησε κατά τον Ε’ αιώνα. Το 414 , νεότατος ακόμη, επισκέφτηκε την πόλη. Το αυτό μαρτυρούν 2 επιστολές του Αγίου Αυγουστίνου η μία προς τον Ιερώνυμο (LXVI,2) η δε άλλη προς τον Ευόδιο (CLXIX 13). Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Παράδειγμα2:

«Στην "Ιστορία του Ελληνικού έθνους" της "Εκδοτικής Αθηνών" ρητά αναφέρεται πως: «Την άνοιξη του 390 ο Θεοδόσιος δημοσίευσε ένα νόμο που τιμωρούσε με θάνατο την ομοφυλοφιλία. Βασιζόμενος στο κείμενο αυτό ο Βουθέριχος ...φυλάκισε έναν δημοφιλή ηνίοχο. Οργισμένος ο    όχλος ...κατακρεούργησε τον στρατηγό. Ο θυμός που κατέλαβε τον Θεοδόσιο ...ήταν τρομερός....και διέταξε να περικυκλώσει ο στρατός τον ιππόδρομο ...και να σφάξει όλους τους θεατές. Για την διαταγή μετανόησε, αλλά η ανάκλησή της έφτασε στη Θεσσαλονίκη αφού είχαν σφαγεί 7.000 πολίτες».

στ) Λαϊκισμός

Σκοπός: να εξαλειφτούν οι διαφορές και οι αντιθέσεις που γίνονται ορατές.

Μέσο: Υποκριτικές ταυτίσεις με το πλήθος, καπήλευση κοινών αποδεκτών ηθών. Ο χριστιανός προσηλυτιστής προσπαθεί να ταυτιστεί με τον απλό λαό και το λαϊκό συναίσθημα.

Αποτέλεσμα: να φαίνεται πως ο χριστιανισμός πηγάζει από τον λαό.

Παράδειγμα 1:

Πολύ καλά έκανε, βεβαίως ο Άγιος Θεόδωρος ο Τήρων που «σύλησε» έναν βρωμερό τόπο λατρείας της διαβολικής «θεάς»...όχι θα την άφηνε να χαίρεται για τους κομμένους όρχεις νέων ανδρών θαμμένους στο χώμα του ναού της. Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Παράδειγμα 2: Ο Δίας μεταμορφωμένος σε κύκνο σε ανώμαλες περιπτύξεις με τη Λήδα, γυναίκα του Τυνδάρεου, βασιλιά της Σπάρτης. Μοιχεύει κατά τής γυναίκας του τής Ήρας, η Λήδα κατά τού άνδρα της, και ταυτόχρονα επιτελούν και... πτηνοβασία! Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

ζ) όχημα νίκης

Σκοπός:Ο προσηλυτιστής βασίζεται στην επιθυμία να ακολουθήσουν οι μάζες τον νικητή. Επικαλείται την γοητεία που ασκεί ο ισχυρός.
Μέσο: συγκεντρώσεις, σύμβολα, υποβλητική μουσική.
Αποτέλεσμα: η δημιουργία δέους και η άσκηση πίεσης στους αναποφάσιστους.

Παράδειγμα 1:

«ώσπου, στο τέλος του χρόνου, μαζί με κάθε κτίσμα, θα γονατίσουν κι αυτοί μπροστά στον μόνο αληθινό Θεό, και θα ομολογήσουν κι αυτοί μαζί μας, τον «Κύριο Ιησού Χριστό, εις δόξαν Θεού Πατρός». Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Άμυνα: ποιο είναι το πρόγραμμα του χριστιανού δημαγωγού; Η θέση αυτή εκφράζει τα συλλογικά συμφέροντα ή τα συμφέροντα του δημαγωγού;

Παράδειγμα2:

Είναι άραγε έγκλημα, να προσπαθεί ο Χριστός να προφυλάξει τους ανθρώπους από τα όσα ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ τους περιμένουν; Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Άμυνα: το εν λόγω πρόγραμμα περιλαμβάνει και καταστροφή του κόσμου ή της γης; Επειδή κάποιοι το πιστεύουν πρέπει να είναι και αλήθεια; ποιόν υπηρετεί σήμερα η πίστη της συντέλειας;

η) Φόβος

Ο προσηλυτιστής προσεγγίζει την μάζα παραλύοντας τις αντιστάσεις της. Η επιτυχία του είναι ανάλογη του φόβου που μεταφέρει στην ψυχές της.

Σκοπός: Ο πειθαναγκασμός και η χειραγώγηση του πλήθους.

Μέσο: Καταστροφολογία-εσχατολογία χωρίς την προτεινόμενη λύση.

Αποτέλεσμα: άνευ όρων αποδοχή.

Παράδειγμα: «Ντροπιασμένοι, θα αποσυρθούν μακριά από τη χαρά των δικαίων, σε ένα αιώνιο σκοτάδι μίσους και κακίας, μαζί με τους δαιμονικούς θεούς τους, τον Διάβολο και τους δυστυχείς αγγέλους του. Σαν ένα σκουλήκι που θα τους βασανίζει ασταμάτητα για την κατάντια τους, θα ζουν την αιωνιότητα με τύψεις μακριά από τον Θεό και τις ευλογίες των δικαίων Αυτή θα είναι η κόλαση, για όσους θέλουν να βλέπουν τις προειδοποιήσεις του Θεού ως απειλές, και είναι ανάξιοι να διακρίνουν την αγάπη Του. Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Άμυνα: Που απευθύνεται ο προσηλυτιστής; γιατί ο θεός του θέλει φοβισμένους πιστούς; γιατί με απειλεί αφού ο σκοπός του είναι αγαθός; γιατί θέλει και εμένα αφού το βασίλειο του θεού είναι για τους λίγους και εκλεκτούς; Tα στοιχεία συνάδουν με την προσωπικότητα του προπαγανδιστή;

θ) Αβάσιμη αναγωγή

Σκοπός: Ο προσηλυτιστής έχει σκοπό να φέρει τον αντίπαλο σε αδύναμη θέση αναγκάζοντας τον να υπερασπιστεί τον εαυτό του.

Μέσο: αβάσιμοι συλλογισμοί, θρασύτατες υπερβολές.

Αποτέλεσμα: ο προσηλυτιστής περνάει στην επίθεση και διατηρεί το προβάδισμα κατευθύνοντας το σημείο ενδιαφέροντος στο χώρο του αντιπάλου του.

Παράδειγμα 1: «Ο Παγανιστικός σκοταδισμός, ήταν το κύριο χαρακτηριστικό τής αρχαιοελληνικής κοινωνίας. Το ειδωλολατρικό ιερατείο και πολλοί φιλόσοφοι, ΔΕΝ ΑΝΕΧΟΝΤΑΝ ΤΟΝ ΑΝΤΙΛΟΓΟ. Έκαιγαν τα βιβλία, και δολοφονούσαν όσους διαφωνούσαν μαζί τους. Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Άμυνα: Υπάρχουν αρκετά στοιχεία να υποστηρίξουν την πρόταση του δημαγωγού; γιατί ο δημαγωγός χρωματίζει τόσο έντονα την εικόνα;

Παράδειγμα 2: «Όταν σας λένε για την "λαμπρή αρχαιοελληνική κοινωνία", όπου δέσποζε "το φως τού Απόλλωνα", ΣΑΣ ΚΟΡΟΪΔΕΥΟΥΝ. Το πηχτό σκοτάδι τής ειδωλολατρίας δέσποζε! Τής δεισιδαιμονίας, τής ανοησίας και τής ειδωλολατρικής βλακείας» Πηγή: Ορθόδοξη Δογματική έρευνα

Άμυνα: Υπάρχουν αρκετά στοιχεία να υποστηρίξουν την πρόταση του δημαγωγού; Μπορώ να σκεφτώ άλλα ενδεχόμενα από αυτά που προβλέπονται; γιατί ο δημαγωγός χρωματίζει τόσο έντονα την εικόνα;

Συμπεράσματα

Η χριστιανική προπαγάνδα με σκοπό τον προσηλυτισμό καλύπτεται πίσω από τους ευφημιστικούς όρους κατήχηση και ποιμαντορία. Αποτελεί την τέχνη χειραγώγησης της ανθρώπινης φύσης. Χρησιμοποιεί την υποβολή και την υπερβολή. Απευθύνεται στο συναίσθημα και το ένστικτο. Το τμήμα αυτό της παρούσης μελέτης αφορά μόνο την λογική άμυνα από έλλογους ανθρώπους η εν δυνάμει λογικούς και δεν ισχυρίζεται ότι αποτελεί την καθολική στάση απέναντί της. Η επίθεση της λογικής δια επιχειρημάτων με στόχο την πειθώ είναι άκαρπη. Ο χριστιανός δεν γνωρίζει την μαιευτική μέθοδο. Δεν κάνει διάλογο.

Ο μέσος χριστιανός είναι ένα ζώο που προσηλυτίζει και προσηλυτίζεται.
«Οι ψίθυροι είναι μονότονοι ψαλμοί και καταλήγουν μια χορωδία τόσο μεγάλη που αν κάποιος μείνει απ’ έξω είναι αναξιοπρεπής αρχικά και αισχρός τελικά.»